Pomoc obywatelom Ukrainy – nowelizacja specustawy

Zmiany w przepisach

Wśród przyjętych poprawek znalazły się między innymi:

• zmiany dot. nadawania numerów PESEL

zgodnie z poprawką, w imieniu m.in. osoby chorej lub niepełnosprawnej wniosek o nadanie numeru PESEL składa jedno z rodziców, opiekun lub kurator. W przypadku braku takich osób numer PESEL może zostać nadany z urzędu. Możliwe będzie także incydentalne upoważnienie osób niezatrudnionych w urzędach gmin do realizacji czynności związanych z nadawaniem PESEL obywatelom Ukrainy. Ustawa zakłada również wyłączenie obywateli Polskich z grupy osób, które mogą zostać objęte regulacjami specustawy w sytuacji kiedy obywatel polski jest małżonkiem obywatela Ukrainy i przybył na terytorium RP z terytorium Ukrainy w związku z działaniami wojennymi.

• szersze możliwości finansowania wsparcia przez samorządy

samorządy mogą skorzystać dla pomocy uchodźcom ze środków z opłat za zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych i funduszu gromadzonego ze sprzedaży alkoholu w małych opakowaniach w ramach tzw. podatku cukrowego. Ponadto, jednostka samorządu terytorialnego, związek jednostek samorządu terytorialnego lub związek metropolitalny mogą zbierać ofiary w gotówce lub w naturze, w celu pomocy obywatelom Ukrainy lub społecznościom lokalnym lub regionalnym w Ukrainie. Do zbierania tych ofiar nie stosuje się przepisów o zasadach prowadzenia zbiórek publicznych.

• pomoc medyczna i psychologiczna

przepisy umożliwiają tymczasowe dopuszczenie lekarzy spoza Unii Europejskiej do wykonywania zawodu w Polsce w celu pomocy ukraińskim uchodźcom, a także upoważniają wojewodę do organizacji doraźnej pomocy medycznej w miejscach, w których gromadzą się obywatele Ukrainy. Wojewoda może także zapewnić personel medyczny, który realizował będzie wizyty, o ile będzie to uzasadnione stanem pacjenta, w miejscach zakwaterowania osób z potwierdzonym dodatnim wynikiem testu diagnostycznego w kierunku SARS-CoV-2. Umożliwiono ponadto udzielanie pomocy psychologicznej na rzecz obywateli Ukrainy, którzy nie znają języka polskiego.

• zgoda na pobyt ze względów humanitarnych

nowelizacja uzupełnienia także Ustawę o zgodę na pobyt ze względów humanitarnych w katalogu tytułów pobytowych, których posiadanie wyłącza możliwość uznania pobytu za legalny.

• rejestr obywateli Ukrainy

Ustawa rozszerza katalog danych przechowywanych w rejestrze obywateli Ukrainy, którzy przybyli na terytorium RP, po 24 lutego. Rejestr prowadzony przez Komendanta Głównego Straży Granicznej będzie zasilany danymi przechowywanymi w rejestrze prowadzonym przez ministra właściwego do spraw informatyzacji, natomiast NFZ uzyska dostęp do danych obywateli Ukrainy, którym nadano numer PESEL w zakresie potwierdzania prawa do opieki medycznej oraz rozliczania kosztów tej opieki.

• poszerzenie uprawnień Rządowej Agencji Rezerw Strategicznych

nowe przepisy pozwalają RARS gromadzić, przechowywać i dostarczać stronie ukraińskiej produkty lecznicze aby przeciwdziałać skutkom działań wojennych prowadzonych na terytorium Ukrainy.

• dodatkowe preferencje podatkowe dla pomagających

podatnik zyskuje prawo do dodatkowej preferencji polegającej na odliczeniu od dochodu wartości darowizny przekazanej na rzecz organizacji pozarządowych, której koszt wytworzenia lub cenę nabycia zaliczył już do kosztów podatkowych.

• uczestnictwo w zajęciach CIS

dzięki regulacjom, uchodźcy mogą uczestniczyć w zajęciach prowadzonych przez Centra Integracji Społecznej na zasadach określonych w ustawie z dnia 13 czerwca 2003 r. o zatrudnieniu socjalnym.

Inne poprawki

• doprecyzowanie dotyczące wypłaty świadczenia z tytułu zapewnienia zakwaterowania i wyżywienia uciekinierom wojennym z Ukrainy, w ramach którego nie wydaje się decyzji administracyjnych, ani nie stosuje się przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego. Sporne sprawy rozstrzygane będą przez sąd powszechny,
• doprecyzowanie kwestii zapewnienia przez wojewodę transportu m. in. z miejsca zakwaterowania na lotnisko lub do innego punktu  pośredniego, z którego będzie realizowany dalszy transport do punktu docelowego w celu kontynuacji lub podjęcia  leczenia na terytorium innych państw, w tym państw członkowskich UE,
• umożliwienie zatrudniania obywateli Ukrainy w strukturach administracji samorządowej oraz w strukturach administracji rządowej, bez konieczności posiadania znajomości języka polskiego potwierdzonej określonym dokumentem,
• doprecyzowanie przepisów dotyczących ustanowienia opiekuna tymczasowego,
• wprowadzenie uproszczonej ścieżki przygotowania do pełnienia funkcji rodziny zastępczej lub prowadzenia rodzinnego domu dziecka dla obywateli polskich, którzy zdecydują się na pełnienie opieki nad dziećmi ukraińskimi,
• wsparcie ukraińskiego środowiska naukowego, w szczególności ułatwienie podejmowania zatrudnienia przez kadrę akademicką,
• doprecyzowanie przepisów ustawy o języku migowym i innych środkach komunikowania się w zakresie dofinansowania ze środków „PFRON”, kosztów szkoleń z języka polskiego w piśmie nauczanego metodą glottodydaktyczną dla osób uprawnionych,
• uzupełnienie katalogu dokumentów publicznych kategorii pierwszej o tymczasowe zaświadczenie tożsamości cudzoziemca wydawane przez Szefa Urzędu do Spraw Cudzoziemców i tymczasowy polski dokument podroży,
• ­sfinansowanie z Funduszu Pomocy kosztów ponoszonych przez polskie służby w związku zapewnianiem bezpieczeństwa uchodźcom z Ukrainy,
• uniknięcie finansowanie ze środków publicznych kształcenia obywateli Ukrainy, którzy zakończyli już realizację obowiązku nauki i obowiązku szkolnego.